7 / 8
>
24
Allergie & voeding juni 2016
Teken kunnen ziektes overbrengen
Teken komen over de hele wereld in bossen, dui-
nen, heidegebieden, beschutte weilanden, parken
en tuinen voor. Daar leven ze in hoog gras en
tussen bladeren, niet hoger dan een meter
boven de grond. Ze behoren tot de spinachtigen.
Het lichaam van een teek is in normale toestand
slechts een paar millimeter groot. In volgezogen
toestand is het lijf bijna bolrond en kan meer
dan een centimeter groot zijn.
Teken leven van het bloed van zoogdieren: ze
bijten zich vast in de huid en laten zich na een
bloedmaaltijd, die enige uren tot dagen duurt,
weer vallen. Het dier waarop de teek leeft, wordt
gastheer genoemd. Bekende gastheren van teken
zijn vogels, reptielen en verschillende zoogdieren,
waaronder de mens.
Teken kunnen verschillende ziekten overbrengen.
De bekendste Europese teek is de schapenteek
(
Ixodes ricinus
), die overbrenger is van de ziekte van
Lyme en van Frühsommer-Meningoenzephalitis
(FSME), een virusinfectie. De patiënten hebben
last van griepachtige verschijnselen, zoals koorts,
hoofdpijn en misselijkheid. De ziekte kan overgaan
in hersenontsteking en hersenvliesontsteking.
Voedselallergie door tekenbeet
Sinds een aantal jaren is bekend dat een teken-
beet ook voedselallergie kan veroorzaken. Dit werd
ontdekt door dokter Thomas Platts-Mills van
de universiteit van Virginia (Verenigde Staten).
Hij zocht al jaren naar de oorzaak waarom som-
mige patiënten allergisch reageerden op het
kankermedicijn Cetuximab. Dit medicijn bevat
het koolhydraat galactose-alpha-1,3-galactose,
gewoonlijk afgekort tot alpha-gal. Onderzoek
wees uit dat de allergische patiënten IgE-
antistoffen tegen alpha-gal in hun bloed hadden.
Maar waarom ze dat hadden, bleef een raadsel.
Totdat Platts-Mills tijdens een voettocht door
teken werd gebeten. Korte tijd later ontwikkelde
hij dezelfde allergie als zijn allergische patiënten.
De link was gelegd: tekenbeten waren de oorzaak.
Nader onderzoek wees uit dat veel patiënten
buiten werkten of recreëerden en vaak door
teken waren gebeten. Platts-Mill komt de eer
van de ontdekking toe, maar hij kon voortaan
geen T-bone meer op de barbecue leggen!
Waarom niet? Alpha-gal-allergie staat ook bekend
als rood-vlees-allergie. Het gevolg van de teken-
beet is namelijk dat de getroffene een allergie
voor rood vlees ontwikkelt. Vis en gevogelte geven
geen problemen. Het bijzondere van rood-vlees-
allergie is dat het niet wordt veroorzaakt door
een eiwit, maar door een koolhydraat, alfa-gal.
Wat is alpha-gal?
Chemisch gezien is alpha-gal een eenvoudige
verbinding. Een molecuul alpha-gal is opgebouwd
uit twee moleculen van de enkelvoudige suiker
galactose. Galactose wordt gevonden in melk-
producten, suikerbieten en gommen. Het wordt
ook in het lichaam gevormd, waar het deel uit-
maakt van verschillende weefsels. Galactose is
een volmaakt onschuldige suiker, waarmee het
immuunsysteem geen problemen heeft.
Maar als het in de vorm van alpha-gal in de huid
of in de bloedbaan komt, reageert het immuun-
systeem heftig, waarbij IgE-antilichamen worden
gevormd. Het speeksel van sommige teken bevat
alfa-gal, dat door een beet wordt overgedragen
op de mens.
Het vlees van alle zoogdieren, behalve van de
mens en apen, bevat alfa-gal. Als de besmette
persoon rood vlees eet, beschouwt het immuun-
systeem deze alfa-gal als een lichaamsvreemde
stof. Dit veroorzaakt een allergische reactie.
Vertraagde reactie
De allergische reactie na het eten van rood vlees
treedt pas vier tot acht uur na consumptie op.
Dit in tegenstelling tot een ‘gewone’ allergische
reactie, die meestal kort na het eten van het
allergeen plaatsvindt. Afgezien van de vertraag-
de reactie is de allergische respons typisch voor
de meeste voedselallergieën, zoals jeuk, galbulten,
angio-oedeem en anafylaxie. In veel gevallen
Beetgenomen door een teek
Een nieuwe vorm van voedselallergie
De beet van een teek kan leiden tot een bijzondere vorm van
voedselallergie, zo is enkele jaren geleden aangetoond. Deze aandoening
wordt de rood-vlees-allergie of alpha-gal-allergie genoemd.
Het bijzondere is dat de allergische verschijnselen pas uren na de
consumptie van rood vlees optreden. Het is de eerst bekende allergie die
door een koolhydraat wordt veroorzaakt.