MIJN VERHAAL Na jarenlang vermijden kan Anne weer appels en ander fruit eten DE SNACKSPERT Snacken zonder noten VAN TWEE KANTEN Angst voor de EpiPen DE DIËTIST Verbeter je immuunsysteem KWARTAALBLAD VAN DE STICHTING VOEDSELALLERGIE 1/2023
10 11 ALLERGIE & VOEDING ALLERGIE & VOEDING DE DIËTIST Het immuunsysteem speelt bij veel meer chronische immuunziekten - waar ook allergieën bij horen - een rol. Denk bijvoorbeeld aan de ziekte van Crohn. Onder mensen met deze ziekte wordt veel onderzoek gedaan naar het effect van gezonde voeding op de ontwikkeling en behandeling. Als het gaat om allergieën is er nog maar weinig onderzoek gedaan naar de rol van gezonde voeding bij de behandeling. Toch zijn er veel aanwijzingen dat voeding ook hier een belangrijke rol speelt. Dit ervaren wij regelmatig in onze praktijk. Als diëtisten geven we vaak adviezen waarbij we het immuunsysteem extra ondersteunen en boeken hier regelmatig goede resultaten mee. Mensen hebben bijvoorbeeld minder huid- en darmklachten of ze voelen zich veel fitter. Wij hebben een immuun-ondersteunend voedingsconcept ontwikkeld voor kinderen met pinda-/of noten allergie. Momenteel wordt onderzocht of dat werkt. Als dat zo is, willen we deze voedingsadviezen ook gaan geven aan mensen met eczeem, astma en hooikoorts. WAT IS EEN GOED WERKEND IMMUUNSYSTEEM? Het immuunsysteem is een soort verdedigingsmechanisme van je lichaam. Welke immuun-ondersteunende voeding is geschikt? Verbeter je immuunsysteem bij allergie Mensenmet een voedselallergie of -intolerantie hebben regelmatig last van andere ziekten zoals atopisch eczeemof hooikoorts. Wat deze ziektenmet elkaar verbindt is dat het immuunsysteemeen rol speelt. Maar hoe werkt dat systeem en wat moet je wel én niet eten als allergischmens? Het zorgt ervoor dat ziekteverwekkers geen kans krijgen om je ziek te maken. Als je immuunsysteem niet optimaal werkt ben je vatbaarder voor virussen en bacteriën. Het immuunsysteem zit door het hele lichaam, maar verreweg de meeste immuuncellen komen voor in de darmen. Het immuunsysteem is ook betrokken bij een goede werking van allerlei lichaamsfuncties. Voeding kan direct effect hebben op diverse immuun-functies in het lichaam, maar ook indirect, omdat ze een invloed hebben op een gezonde samenstelling van het microbioom en de darmdoorlaatbaarheid. Dat immuunsysteem is te ondersteunen door bijvoorbeeld stress te verminderen, voldoende te bewegen en gezonde voeding. Bij onvoldoende voedingsstoffen werken de lichaamsfuncties niet optimaal. Bij een verkeerd samengesteld dieet kunnen er lichte ontstekingsreacties ontstaan, zonder dat er sprake is van een infectie, die nadelig zijn voor de werking van het immuunsysteem. We weten allemaal wel hoe belangrijk het TEKST IRENE KOK ENDR. BERBER VLIEG-BOERSTRA ILLUSTRATIE ISTOCK is om voldoende groente en fruit te eten, maar er zijn nog meer specifieke adviezen waarmee je ook het immuunsysteem kan ondersteunen. Daarbij zijn niet alleen het soort voedingsmiddelen van belang, maar ook de bewerking van producten en soms ook de herkomst. WAT MOET JE WEL DOEN? Een belangrijk advies is om voldoende vezels te eten. Die vezels zitten in volkoren granen, peulvruchten, maar ook in groente en fruit. Bedenk daarbij dat natuurlijke en pure voedingsmiddelen eigenlijk altijd de beste keuze zijn. Verder werkt het goed om (het liefst dagelijks) gefermenteerde voedingsmiddelen op het menu te zetten en producten die van nature goede bacteriën bevatten. Door het fermentatieproces hebben deze voedingsmiddelen (bijvoorbeeld kaas, yoghurt, kefir en zuurkool) namelijk een hoger aantal levende bacteriën. Hoe gevarieerder het aantal bacteriën in de darm, hoe beter het immuunsysteem zijn werk kan doen. Producten met ‘Natuurlijke voedingsmiddelen zijn altijd de beste keuze’ PEUTER ZONDER ECZEEM Eenmooi voorbeeld van wat immuun-ondersteunende voeding kan doen, zagen we bij een jongetje van 3 jaar in onze praktijk. Het jongetje heeft een aangetoonde voedselallergie voor pinda’s en noten, maar had ook last van ernstig eczeem. Zijn ouders behandelden dat eczeem goed, maar het kind bleef regelmatig aanvallenmet hevige jeuk hebben. Naast het advies omnoten en pinda’s volledig te vermijden, adviseerden we hemomminder vlees, minder poedermelk enmeer volle (biologische of weide)melk, dagelijks een schaaltje (biologische of weide) yoghurt en volkorenbrood te eten. Daarnaast startte hij met een suppletie van levertraan (met vitamine A, D en omega-3 vetzuren). Na een paar weken verdwenen de ergste jeukaanvallen. Het ging zelfs zo goed dat de ouders het gebruik van de hormoonzalven konden verminderen. »
22 23 ALLERGIE & VOEDING ALLERGIE & VOEDING INTERVIEW Tot zijn 30ste werd Eric Claassen behandeld voor ernstige jeugdreuma. Pas daarna bleek dat zijn gewrichtsklachten helemaal niet werden veroorzaakt door een reumatische aandoening, maar door ernstige intoleranties. Inmiddels is hij relatief klachtenvrij door een strak dieet, waarin hij chocolade, tomaat, paprika en alcohol vermijdt. Hoe zijn die intoleranties uiteindelijk ontdekt? ‘Op mijn 11de kwam ik met flinke gewrichtspijnen bij de huisarts terecht. Ik werd verwezen naar een reumatoloog en daar werd jeugdreuma vastgesteld. Jarenlang heb ik daar zware pijnstillers voor geslikt. Tot ik rond mijn 30ste notabene via een psychiater uit New York ontdekte dat ik intolerant was voor nachtschade-groenten (o.a. tomaat, aubergine, aardappel en paprika, red.). Ook merkte ik dat mijn klachten minder werden als ik de alcohol liet staan. Nu weet ik: ik kan echt geen druppel wijn of bier drinken zonder dat er gewrichtsproblemen ontstaan. Uiteindelijk bleek dat ik eigenlijk helemaal geen jeugdreuma had.’ Welke klachten had u? ‘Vooral die gewrichtspijnen, die dus minder werden toen ik de nachtschade liet staan. In gesprek met immunoloog Eric Claassen ‘ Versterk je darmbarrière’ Immunoloog Eric Claassen – die onlangs op de Familiedag sprak - weet hoe het is om te levenmet ernstige intoleranties én wat de gevolgen daarvan kunnen zijn. Hij gelooft dat we anno 2023 allemaal echt andere keuzes moetenmaken op het gebied van voeding. Verder heb ik nooit veel gedronken, maar merkte ik na het drinken van één of twee glazen alcohol dat ik dagenlang gewrichtspijnen had. Ergens had ik wel door dat het niet goed ging, maar in mijn omgeving werd dat weggewuifd. Iedereen zag het als een soort kater, daar hadden we allemaal toch weleens last van? Ik weet nu dat het veel ernstiger was dan dat. Het leidde soms zelfs tot tijdelijke uitval van bijvoorbeeld mijn benen. Zo realiseerde ik: ik kan niet tegen alcohol. Ik mis één of meerdere enzymen die glycoalkaloiden en/of alcohol kunnen afbreken, ik weet niet welke. Sinds ik dat weet, mijd ik alcohol. Net als nachtschade overigens. Dat zorgt ervoor dat ik bijna geen klachten meer heb.’ Hebben die klachten ervoor gezorgd dat u immunoloog wilde worden? ‘Dat weet ik niet, die interesse voor het immuunsysteem is er altijd wel geweest. Ik wilde simpelweg snappen hoe het werkt in ons lichaam en in onze darmen.’ Bij u zijn de intoleranties vrij laat ontdekt, maar ook nu nog is het lastig om te ontdekken waar mensen intolerant voor zijn. Zijn er manieren voor om sneller te ontdekken welk voedingsmiddel klachten geeft? ‘Helaas ben ik het wetenschappelijke artikel kwijt waar dit in stond en kan ik het online ook niet meer vinden, maar ik heb eens gelezen over een hele oude truc. Het lichaam lijkt namelijk te reageren op stoffen die het niet wil hebben. Als je bijvoorbeeld een paprika eet en die smaak blijft opboeren, zou dat kunnen duiden op een voedselintolerantie voor paprika. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld melk. Deze aftertaste is ooit gelinkt als een vroeg waarschuwingssysteem van het lichaam. Verder is het heel verstandig om op te letten als je bijvoorbeeld af en toe migraine of gewrichtspijnen hebt. Kijk dan eens goed naar de voeding die je die dag hebt gegeten. Of schrijf het een paar keer op. Misschien springt er dan één bepaald voedingsmiddel uit. Ga dat eens vermijden en kijk of je dan minder klachten hebt.’ Op de Familiedag liet u een staatje zien waaruit duidelijk bleek dat het aantal mensen met een infectieziekte al jaren sterk daalt, terwijl auto-immuunaandoeningen juist stijgen. Waar komt dat door? ‘De belangrijkste reden is de dysbiose van de bacteriën in je darm. Belangrijker dan onze ongezonde leefomgeving zelfs met al die luchtverontreiniging. Een grote oorzaak is dat we vanaf de industriële revolutie bijna twintig keer meer suiker zijn gaan eten. Simpele suikers bevoordelen de slechte bacteriën, terwijl goede bacteriën juist gevoed worden door bijvoorbeeld vezels. In onze darmen zit altijd een mix van bacteriën, maar je wil natuurlijk dat de meerderheid goed is. Op een kudde van 100.000miljard schapen merk je de komst van 100 wolven amper. Maar als je die getallen omdraait, gaat het mis. We zouden echt met enig geweld terug moeten naar minder suiker. Enmeer TEKST RIANNE VANDERMOLEN FOTO JANBUTEIJN ‘Als je een paprika eet en die smaak blijft opboeren, kan dat duiden op een paprika-intolerantie’ »
26 27 ALLERGIE & VOEDING ALLERGIE & VOEDING ALLERKIDS TEKST YALOU SCHOOT FOTO EIGENARCHIEF ‘ Ik kan nu de eieren van onze kippen eten’ David is 10 jaar en zit in groep 7. Hij houdt van wandelen, schilderen, koken en programmeren. David is allergisch voor melk. Hij heeft twee jongere broertjes, waarvan één allergisch is voor ei. Met zijnmoeder Linda vertelt hij over zijn allergie. Hoe zijn jullie erachter gekomen dat David allergisch is? Linda: ‘Als baby had hij hele erge eczeem. Wemoesten lang naar een oorzaak zoeken. De huisarts namhet niet helemaal serieus en het ziekenhuis kon niks vinden. In het AMC kwamen we erachter dat David allergisch was. Na drie weken crème smeren was het onder controle. David droeg een krabpak. Mijnman en ik hadden ‘s nachts shifts. Als we hemniet vasthielden, krabde hij zichzelf helemaal open. Uit bloedtesten en de provocatietest kwamnaar voren dat hij allergisch is voor melk en ei. Tijdens een provocatietest wilde hij op een gegevenmoment geenmelkmeer, maar moest toch door en kreeg toen een reactie.’ David: ‘Bij een reactie krijg ik kriebel inmijn keel enmijn tong gaat prikken.’ Linda: ‘Over ei is hij heen gegroeid. Het vervelende is dat zijn broertje Sammie een andere allergie heeft dan David. Daardoor moeten we steeds met twee dingen rekening houden. Sammie heeft een tweelingbroer. Omdat zij erg op elkaar lijken, zeiden we altijd dat ze allebei allergisch zijn. Nu kan Sammie het zelf aangeven.’ Hoe vind je de provocatietesten? David: ‘Ik vind de ziekenhuisdagen zelf wel leuk. Alleen de ei-test niet. Ikmoest een koud gekookt ei eten, dat was heel smerig.’ Linda: ‘David vond het heel smerig. Zijn broertje Sammiemoest tijdens de ei-provocatietest overgeven. Ook had hij verhoogde bloedwaardes. Dat duidde toch op een allergische reactie. Laag verhit ei kan Sammie niet verdragen, hoog verhit ei wel. David kan melkproducten ook verhit niet verdragen.’ David: ‘Ik ben blij dat ik ei kan eten. Ik kan nu ook de eieren van onze eigen kippen eten.’ Heb jeweleens zelf een EpiPenmoeten zetten? David: ‘Nee, nog nooit. Maar wel de neppe. Die neppe deden pijn door het harde slaan. Ik weet zelf wel hoe ik een EpiPenmoet gebruiken. Ook heb ik eenmobiel zodat ik foto’s van ingrediëntenlijsten kan appen en kan bellen.’ Heeft David thuis weleens een allergische reactie gehad? Linda: ‘Toen hij 2 jaar oud was, heeft hij een shockreactie gehad op lactosevrije kaas. Hier zat 0.02%melk in. David zwol op. We dachten eerst: we wachten het af. Achteraf gezien was het een ernstige reactie. Gelukkig trok het vanzelf weg. Ik heb hierna nog last gehad van angst rondom zijn allergie. Daarom heb ik een EMDR-sessie gedaan bij een psycholoog. Samen zijn we teruggegaan naar het moment van de shock. Dit heeft geholpen, de angst is weg. De therapeut had mij ook geadviseerd om in gesprek te gaan met de kinderarts over het risico op overlijden aan een voedselallergie. De kinderarts gaf aan dit risico erg klein is en dat je genoeg tijd hebt om te reageren.’ Hoe is het om een broer te hebben die ook zo erg allergisch is? David: ‘Ik vind het voor hemniet leuk, maar het is ook fijn omniet de enige in het gezin te zijnmet een allergie. We hebben het eigenlijk niet zo vaak over allergisch zijnmet elkaar.’ Hoe is het op school geregeld? David: ‘Ik heb een eigen bakje voor traktaties in de klas liggen enmijn prikpennen. Ik denk dat iedereen inmijn klas wel weet dat ik allergisch ben.’ Linda: ‘Toen David jonger was hebben we een stukje over Sammie en David in de schoolkrant geschreven. Daardoor is iedereen op de hoogte.’ David: ‘Mijnmoeder vraagt van tevoren wat ze eten als we een feestje hebben. Dan kan ik soms mijn eigen etenmeenemen.’ Linda: ‘Wanneer we ergens gaan eten geven we van tevoren uitleg over zijn allergie. Soms gaat het toch bijnamis. Zo hebben we ooit alle ingrediënten gecontroleerd, maar er werd gebakken in boter. Gelukkig werd dit op tijd gezien.’ Heb je bijzondere dingen meegemaakt door je allergie? David: ‘Soms word ik extra verwend enmag ik iets extra’s eten. De bollen ijs bij de ijssalon zijn altijd net wat groter. Dit interview vind ik ook bijzonder ommee temaken en de familiedag vond ik ook heel leuk.’ Linda: ‘Toen we voor het eerst in een vegan restaurant aten, gaf David aan dat hij voor het eerst het gevoel had dat hij niet allergisch was. Ik heb het idee dat David door zijn allergiemeer geniet van eten.’ Wat is je lievelingseten? David: ‘Vooral pittig eten, zoalsThaise curry en Indonesisch. Oh en sushi. Mijnmoeder controleert altijd voordat we ergens gaan eten of ik het mag. Als het gecheckt is, dan vind ik het niet eng omhet te eten. Vaak belt ze van tevoren en vraagt ze het opnieuw in het restaurant.’ Linda: ‘Ook bij veganistische restaurants check ik of het echt melkvrij en eivrij is.’ Wat vind je het stomst aan je allergie? David: ‘Dat hoe ouder ik word, hoeminder kans ik heb dat het weggaat. Het is stomdat melk in veel dingen zit, waardoor ik het niet kan eten. Daar kan ik soms verdrietig van worden.’ « Hallo, ik ben Yalou. Ik maak Allerkids. Wil je ook een keertje vertellen over je allergieën, samen met jemoeder of vader? Mail dan naar redactie@voedselallergie.nl Groetjes, Yalou ‘Het is fijn om niet de enige te zijn in het gezin met een allergie, al hebben we het er niet zo vaak over met elkaar.’ David (10) geniet steeds meer van eten
RkJQdWJsaXNoZXIy NzkyMjk=