8 9 ALLERGIE & VOEDING ALLERGIE & VOEDING VRAAG HET DE PSYCHOLOOG Je bent niet de enige Sacha, want met schaamtegevoelens krijgt iedereen zo nu en dan te maken. Schaamte is een onaangename emotie. Je voelt je op dat moment niet prettig en wil het liefst verdwijnen. Toch heeft die schaamte ook een functie. Mensen hebben namelijk van nature de behoefte om ergens bij te horen. Schaamtegevoelens zijn een signaal dat je buiten de heersende groepsnormen en waarden lijkt te vallen. Het werkt dus als een soort antenne, die ongepast gedrag voorkomt in een sociale gelegenheid. In jouw situatie lezen we ook wat de negatieve kanten van schaamtegevoelens en de gevolgen daarvan kunnen zijn. NIET-HELPENDE STRATEGIEËN Om met schaamte om te gaan, ontwikkelen we strategieën. Een helpende strategie is bijvoorbeeld om de schaamtegevoelens even ILLUSTRATIE ISTOCK, STELLALEVI te ervaren, maar ze ook weer snel los te laten. Sommige mensen trekken zich er niks van aan, anderen passen zich aan en anderen lachen er om. Er bestaan ook niet-helpende strategieën. Het komt regelmatig voor dat iemand het juist moeilijk vindt om de schaamtegevoelens los te laten: het gevoel blijft hangen en kan lang blijven overheersen. Het gevolg hiervan is bijvoorbeeld de drang om jezelf aan te passen uit angst voor (gevoelens van) afwijzing. Je wilt anderen niet tot last zijn en je bent bang voor wat anderen van je zullen denken. Vaak speel je dan voor de buitenwereld een rol, terwijl je je werkelijke gevoelens verborgen houdt. Bijvoorbeeld in de sportschool doen alsof het wel goed gaat, terwijl je je eigenlijk heel beroerd voelt en misschien een allergische reactie hebt. De schaamtegevoelens en de bijbehorende angst voor afwijzing zijn op dat moment leidend en kunnen ervoor zorgen dat je eigen veiligheid op de tweede plaats komt te staan. ‘Niets is erger dan tussen onbekenden ineenzakken’ Psycholoog Nadine Vousten geeft advies Sacha* (33): Had ik wel naar huis moeten gaan tijdens mijn allergische reactie? ‘Na het eten van een broodje, vertrok ik naar de sportschool. Terwijl ik op de loopband stond, voelde ik me steeds beroerder worden. Zaten er misschien sporen van noten in het broodje? Ik besloot uit de sportschool te vertrekken, want niets is erger dan midden in zo’n omgeving vol onbekende meekijkers ineen te zakken. Zodra ik me niet lekker voel, wil ik me terugtrekken. Thuis strompelde ik over de drempel en riep mijn huisgenoten om hulp. Het duurde een uur voordat ik weer een beetje bij mijn positieven kwam. Achteraf twijfel ik of naar huis gaan verstandig was, wat denk jij?’ GEDACHTEFOUTEN De manier waarop je met iets omgaat, komt voort uit de gedachtes die je hebt. Oftewel, gedachtes bepalen je gedrag en spelen dus ook een grote rol bij de strategieën die je jezelf hebt aangeleerd. Als je een niet-helpende strategie hebt ontwikkeld, zul je actief aan de slag moeten gaan met je gedachtes. Een goede eerste stap is om te onderzoeken welke gedachtefouten je maakt. Gedachtefouten zijn manieren van denken waardoor je angst/ schaamte blijft bestaan. Een geruststelling is wel: iedereen maakt gedachtefouten. Door ze bij jezelf te herkennen, kun je inzicht krijgen in je gedrag en gevoelens. Hieronder lees je een aantal veelvoorkomende gedachtefouten met een voorbeeld van een gedachte die je in bovenstaande situatie zou kunnen hebben: Rampspoeddenken: je gaat van het ergste uit. Voorbeeld: als ik in de sportschool in elkaar zak, dan zullen ze me vanaf nu altijd zien als dat allergische meisje. Gedachten lezen: je denkt te weten wat iedereen denkt. Voorbeeld: als mensen zien dat het niet goed gaat met mij, dan vinden ze mij raar. Vuilnisbak etiket: je plakt onaardige etiketten op jezelf. Voorbeeld: ik ben echt zwak als ik nu om hulp vraag. Wat ben ik dom dat ik dat broodje heb gegeten. Moeten en zou moeten: je voldoet niet aan je eigen verwachtingen. Voorbeeld: ik moet sterk zijn. Ik moet zelfstandig zijn en zelf naar huis gaan. DE GEDACHTE UITDAGEN Als je erachter bent welke gedachtefouten je bij jezelf herkent, kan het zinvol zijn om voorbeeldsituaties op te schrijven waarbij deze gedachtefouten voorkomen. Vervolgens kan je een oefening doen waarbij je de gedachtes probeert uit te dagen. Vragen die je jezelf kan stellen zijn bijvoorbeeld: is dat wel zo? Hoe weet ik dat? Ben ik zeker dat dit echt gaat gebeuren? Maakt het uit wat anderen denken? Stel dat het zo is, hoe erg is dat? Is dit het einde van de wereld? Kan ik alles perfect doen? Wat ook kan helpen is om je voor te stellen hoe iemand anders, zoals je ouders of beste vriend/vriendin, naar deze situatie zou kijken. Wat zou …. hiervan vinden? Het kan fijn zijn om hier met iemand uit je omgeving over in gesprek te gaan, vooral als het lastig is om deze vragen zelf te beantwoorden. Een belangrijke volgende stap is om de gedachtefout om te zetten in een helpende gedachte. Dus in plaats van denken: ‘ik ben zwak als ik nu om hulp vraag’, denken: ‘gelukkig zijn er andere mensen die mij kunnen helpen als mijn veiligheid in gevaar is’. Of: ‘wat anderen over mij denken is nu niet belangrijk’, in plaats van: ‘ze zullen denken dat ik raar ben’. Deze helpende gedachtes kunnen ervoor zorgen dat de schaamtegevoelens het in het vervolg niet winnen van jouw veiligheid. « Bron: Kind en adolescent praktijkreeks - Denken + doen = durven, door Susan M. Bögels *Echte naam is bij de redactie bekend. Nadine Vousten is psycholoog bij de Koninklijke Auris Groep én heeft zelf een ernstige allergie voor ei, soja, noten, basilicum en verschillende fruitsoorten. Ook een vraag voor haar? Mail naar redactie@voedselallergie.nl ‘Zet je denkfouten om in helpende gedachten’
RkJQdWJsaXNoZXIy NzkyMjk=