Soja

Soja

Soja behoort tot de peulvruchten en is een van de belangrijkste voedselallergenen. Sojabonen zijn rijk aan goed bruikbare eiwitten. Gedroogde sojabonen bevatten ongeveer 35% eiwit. Daarmee is het een goede en goedkope vleesvervanger. Soja wordt veel gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie als structuurverbeteraar, sojalecithine als emulgator en ‘eiwitvuller’. Verder zijn er nog afgeleiden zoals sojaolie, sojameel en sojaconcentraat.

Algemene informatie

Het is niet bekend hoe vaak soja-allergie voorkomt. Wel bekend is dat vooral jonge kinderen met atopisch eczeem soja-allergie kunnen ontwikkelen. Nadat deze kinderen 1 tot 2 jaar soja uit hun dieet hebben geschrapt, blijken zij soja weer te kunnen verdragen. Kinderen met eczeem én met verdenking van voedselallergie hebben 1-4% kans op soja-allergie. Volwassenen hebben minder vaak soja-allergie.

Sojamelk is niet altijd geschikt ter vervanging van flessenmelk bij zuigelingen en peuters met koemelkallergie. Bij lactose-intolerantie is sojamelk verrijkt met calcium wél geschikt als vervanger.

Sojalecithine kan in principe veilig worden gebruikt door mensen met een soja-allergie.

Symptomen soja

Consumptie van soja kan alle mogelijke allergische reacties geven: oraal allergiesyndroom, luchtwegklachten, maagdarmklachten, huidklachten en anafylaxie.

Veel voorkomende klachten bij een soja-allergie

Oraal allergiesyndroom
  • kleine blaasjes
  • zwelling
  • roodheid
  • jeuk
  • tinteling van mond, kriebel
Luchtwegklachten
  • ontstoken neusslijmvlies
  • hoesten of kriebelhoest
  • niezen
  • hoorbare of piepende ademhaling
  • benauwdheid
  • slijmvorming
  • astma
Maagdarmklachten
  • buikpijn
  • misselijkheid
  • overgeven
  • koliek of darmkrampen
  • ontstekingen in slokdarm, maagslijmvlies
  • diarree
  • constipatie
  • soms slijm of bloed bij ontlasting
Huidklachten
  • netelroos (urticaria) acuut als chronisch
  • galbulten; dit is de meest acute reactie met heftige jeuk
  • atopisch eczeem
  • vochtophoping onder de huid; wanneer u lijnen trekt op de huid, blijven die zichtbaar
Angioedeem
  • Angioedeem kan zich over het hele lichaam optreden, waarbij vooral plaatselijke vochtophopingen in het gezicht te zien zijn: vooral onder de ogen, op de lippen en in wangen (wangzakken). In het keelgebied kan levensbedreigend glottisoedeem ontstaan. Hierdoor wordt de ademhaling ernstig belemmerd.
Anafylaxie
  • eerst tintelingen in mond, keel, wangen of tong
  • lokale netelroos (urticaria)
  • daarna reacties in veel organen
  • vaak met overheersende ernstige astma
  • tot slot bloeddrukdaling
  • shock

Meer over anafylaxie>
Kruisreacties

Mensen die een overgevoeligheid hebben voor soja kunnen soms ook geen pinda’s verdragen. Ook kan het voorkomen dat mensen ook allergisch zijn voor andere peulvruchten, zoals erwten, linzen en bonen.

Diagnose van soja-allergie

Uw arts zal eerst navraag doen naar uw persoonlijke verhaal, de anamnese. Dit geeft de eerste aanwijzingen voor een mogelijke allergie. Ook zal hij vragen naar lichamelijke klachten en zonodig een lichamelijk onderzoek uitvoeren.
Vervolgens kan uw arts besluiten om een bloedtest (CAP-test, of de oudere benaming RAST-test) en eventueel een huidpriktest te laten uitvoeren. Een voedselprovocatietest is tot slot de gouden standaard voor het aantonen van een voedselallergie. Soms moet deze provocatietest moet met enige regelmaat herhaald worden om na te gaan of u nog steeds reageert op het allergeen. Dat is vooral belangrijk bij kinderen, die over hun allergie heen kunnen groeien.

Ook kan een voedselprovocatietest aangeven hoeveel van het allergeen nodig is voordat een reactie optreedt.

Allergenen in soja

  • 2S Albumin
  • Beta-Conglycinin
  • Gly m 3
  • Gly m 4
  • Gly m Bd 28k
  • Gly m Bd 30k
  • Glycinin
  • Trypsine inhibitor

Soja-allergie in het kort

  • Soja kan een levensbedreigende (anafylactische) reactie veroorzaken
  • Iedere hoeveelheid soja kan klachten veroorzaken, dus ook een klein beetje
  • Lees nauwkeurig alle etiketten van de ingrediënten voordat u een gerecht bereidt
  • Kookt u voor iemand met voedselallergie? Overleg bij twijfel altijd eerst!
  • Controleer of alle werkmateriaal goed is gereinigd
  • Zorg dat bij de bereiding en het serveren geen kruisbesmetting optreedt! Als een gerecht in contact komt met soja, kunt u het niet meer aan de allergische gast geven
  • Lees de praktische tips bij anafylaxie
  • Ernstige reacties moeten met adrenaline worden behandeld. Dit gebeurt met een adrenalinepen (EpiPen, JEXT of Anapen). Deze eerste keus behandeling kan levensreddend zijn

Voeding en soja

Voedingsmiddelen met soja

Naam: soja

Voedingsmiddelen die soja kunnen bevatten:

  • Aardappelproducten (puree, kroketjes)
  • Bakmixen
  • Bakproducten (olie/ vet)
  • Beschuit
  • Bouillonblokjes of -poeder
  • Brood (-verbetermiddel)
  • Candybars
  • Chips
  • Chocolade/ bonbons
  • Chocolade– en hazelnootpasta
  • Deeg en graanproducten
  • Desserts en toetjes (speciaal  koemelkvrije producten)
  • Dranken (sojamelk)
  • Gebak en koeken   
  • Gezondheidsproducten
  • Hagelslag
  • Hypo-allergene producten (melkvervangers voor baby’s)
  • IJs
  • Kant-en-klaarmaaltijden
  • Ketjap
  • Koffiemelk/ -poeder
  • Knäckebröd
  • Kruidenmixen
  • Margarine/ halvarine
  • Mayonaise/ fritessaus
  • Olie/ frituurvet (niet geraffineerd)
  • Ontbijtgranen/ -producten
  • Oosterse  gerechten   
  • Pindakaas
  • Pizza
  • Poedervormige dranken of sauzen
  • Repen (energie of granen)
  • Roomvervanger
  • Saladedressings
  • Sandwichspread
  • Saté
  • Sauzen
  • Seitan (tarweglutenproduct met sojasaus)
  • Snacks
  • Snoep
  • Soep
  • Spijs (goedkope imitatiespijs)
  • Vleesvervangers
  • Worst/ bewerkte vleeswaren
  • Zoutjes

Bron: AllergenenConsultancy

Aanduidingen op het etiket voor soja

De volgende aanduidingen op het etiket kunnen wijzen op de aanwezigheid van Soja:

  • Chiang
  • Eiwothydrolysaat (zuur)
  • Hoisin
  • Isoflavonen
  • Ketjap
  • Kinako
  • Lecitine/ lecithine (E-nummer 322)
  • Miso (smaakmaker, basis voor soepen)
  • Natto
  • Okara (sojazemelen)
  • Plantaardig eiwit
  • Shoyu (sojasaus bereid met soja en tarwe
  • Soja
  • Soja cellulose (E-nummer 426)
  • Tamari (sojasaus zonder tarwe)
  • Tofu, tofoe, tempeh,   tahoe
  • Toa-tjo
  • TVP (Textured Vegetable Protein)
  • TSP (Textured Soja Protein)
  • Voedingsvezel
  • Yuba (vel van verhitte sojamelk)
  • Zetmeel

Bron:AllergenenConsultancy